Een hartverscheurende kreet klinkt in het rietmoeras. Onmiddellijk staan we stokstijf stil en turen vanaf de dijk over het uitgestrekte landschap. We speuren tegen beter weten in; we weten dat er niemand in nood verkeert. Waterrallen gillen namelijk als speenvarkens, maar laten zich zelden zien. Vandaag is onze geluksdag en plotseling zien we de schuwe vogel langs de rietkraag rennen.
Nederland rivierenland
De grote rivieren vormen belangrijke levensaders voor ons kleine landje. Al vele honderden jaren voeden ze onze economie en zijn tegelijkertijd hofleverancier van onze natuur. Als vloeibare kettingen slingeren ze door het landschap. Op talloze plaatsen pauzeren ze in door henzelf gecreëerde natuurgebieden, die zich als parels aan de ketting rijgen. In alle rust ontstaan. De tijd gaat hier even langzaam als dat het water stroomt.
Vanaf de Martinus Nijhoffbrug bij Zaltbommel kijken we uit over de Waal, een afsplitsing van de Rijn die zijn oorsprong in de Zwitserse Alpen heeft. Op een van de tachtig meter hoge pijlers heeft een slechtvalk zijn vaste uitkijkpost. Kilometers ver overziet hij het rustieke landschap. Voor de 80.000 auto’s die per dag onder hem passeren heeft hij geen oog. Dat heeft hij wel voor het enkele kilometers verderop gelegen natuurgebied De Kil van Hurwenen. Uit ervaring weet hij dat zich hier grote aantallen kuifeenden, wilde eenden, wintertalingen en smienten ophouden. Stuk voor stuk lekkere hapjes voor de roofvogel.
Sneeuw en chocomel
Winters met sneeuw en ijs zullen steeds zeldzamer worden, zo wordt ons voorspeld. Toch kun je in het begin van het jaar dagen hebben dat het in één keer raak is. Zoals een paar jaar geleden toen er ‘s nachts een pak sneeuw was gevallen. Met warme chocomel in de thermosfles reden we naar Rossum, waar we de auto aan de voet van de dijk parkeerden. De rivier lag er verstild bij. Boerderijen en molens toonden Oudhollandse plaatjes. De uiterwaarden waren blanco en de grienden droegen witte pruiken op de boomstobben.
We wandelden van Rossum over de dijk richting Hurwenen. Sfeervolle vergezichten en in de verte toornde Martinus Nijhoff boven de streek uit. Met veel kabaal vloog een fazant voor onze voeten op. Een torenvalk hing in de lucht en met snelle vleugelslag bleef ie als een vlieger aan een touw hangen. Als torenvalken bidden, vliegen ze tegen de wind in met dezelfde snelheid als de wind. Zo speuren ze tussen het gras naar voortsnellende muizen.
Vogeleldorado
De Kil van Hurwenen is bijna 400 jaar geleden ontstaan, toen een vertakking van de Waal door mensenhanden werd afgesneden. Kleiwinning voor de baksteenindustrie was een belangrijk argument in die tijd. Tegenwoordig fungeert het door Staatsbosbeheer beheerde natuurreservaat als overloopgebied bij hoogwater. Een schitterend voorbeeld van het project ‘Ruimte voor rivieren’.
Tegelijkertijd krijgt de natuur hier alle kansen. Het gehele jaar door is het een vogeleldorado. In het broedseizoen vestigen roerdompen en bruine kiekendieven zich in het riet. ’s Winters drijven tientallen zwanen, ganzen en eenden op het water. Althans zolang dit niet bevroren is. Tijdens voor- en najaarstrek strijken hier talloze zang- en watervogels neer om uit te rusten en bij te tanken. Vanaf de dijk heb je een fraai overzicht op dit bijzondere gebied.
Campings
Langs dit gedeelte van de Waal zijn campings niet erg talrijk. Een goede uitvalsbasis is echter Campingpark Zennewijnen vlak bij Tiel in de Betuwe. Met een ooievaarsnest op eigen terrein weet je meteen dat je hier goed zit. Per fiets trap je zo langs de Waal of je parkeert de auto ergens langs de dijk voor een fikse wandeling. De camping is ’s winters gesloten maar het rivierengebied nodigt ook nu uit om de omgeving te verkennen. Alle reden om in het kampeerseizoen terug te komen.
Fietsroutes
Dankzij knooppunten kun je zelf verschillende routes samenstellen. Een fraaie fietstocht van 39 km start vanaf Waaldijk 5 in Rossum en voert onder andere langs de Kil van Hurwenen. Volg de knooppunten 67 – 98 – 23 – 61 – 22 – 21 – 97 – 14 – 13 – 24 – 25 – 11 – 10 – 7 – 66 – 78 – 67. Vergeet je verrekijker niet voor mooie vogelbeleefmomenten.