Grofweg kun je Neder-Silezië in twee delen splitsen, waarbij hoofdstad Wroclaw het middelpunt vormt. Het zuiden wordt gedomineerd door het naaldbosrijke IJzergebergte – onderdeel van het Sudetengebergte – en veel mountainbikers trekt. Het noorden van Neder-Silezië is nagenoeg vlak. Hier fiets je van dorp naar dorp en passeer je uitgestrekte visvijvers.
1. Je eigen Winterspelen
Mijn Ronde van Neder-Silezië begint in het zuidelijke IJzergebergte bij het Dolnośląskie (Pools voor Neder-Silezië) Sportcentrum in Polana Jakuszycka. In dit Papendal van Polen – op een steenworp afstand van de Tsjechische grens – staan de gebruinde sporters in gedachten al op de Olympische Winterspelen. Op de piste maakt een tiental sporters hun trainingsrondjes op rolski’s.
Net buiten de piste zet een handvol biatleten het vizier op scherp voor hun training. Het topsportcomplex is nog maar twee jaar oud en van alle gemakken voorzien. Zo zijn er fitnessruimtes waar langlaufers en biatleten zelfs bergop trainingen kunnen nabootsen. In het bijbehorende hotel kunnen top- én amateursporters zelfs een hypoxische kamer boeken. In deze kamer worden de hoogteomstandigheden kunstmatig nagebootst met een verlaagd zuurstofniveau.
De nieuwste aanwinst van dit sportcentrum is het interactieve wintersportmuseum, dat sinds begin dit jaar open is. Zo kun je van een steile piste naar beneden roetsjen en mag je zelf je vizier testen door zo snel mogelijk vijf ronde bordjes omver te schieten. En dan te bedenken dat biatleten dit koude kunstje moeten uitvoeren met een hartslag van 150 plus.
2. De top van het IJzergebergte
Bij het Dolnośląskie Sportcentrum stap ik samen met gids Michał Wawrzonek op de mountainbike voor de eerste etappe. In de zomer trekt dit dichtbeboste wintersportgebied veel wandelaars en mountainbikers. Over grove grindpaden, waar enkele stenen met de kracht van een katapult in de berm schieten, klim je vanaf zo’n 900 meter hoogte in 5 kilometer richting het hoogste punt van het IJzergebergte. Dit is de 1.126 meter hoge Wysoka Kopa, ook wel bekend als de Hinterberg.
Op weg naar de top passeer je verschillende overdekte picknickhutjes en kijk je uit op de Tsjechische toppen van het IJzergebergte. Een aantal reusachtige terrasvormige kraters vormen de stille getuigen van het mijn bouwverleden. Een van deze meest indrukwekkende kraters is die van Stanisław, een kwartsmijn die twintig jaar geleden werd gesloten.
3. Pannenkoekstop bij Villa Kakelbont
Een kleine driehonderd meter lager en zo’n acht kilometer verder dirigeert gids Michal mij naar de lunchstop: Chatka Górzystów. In de verte zie ik een soort Villa Kakelbont met twee zonnepanelen op het dak. Voor het houten pand heeft zich een grote wildparkeerplaats voor mountainbikes gevormd, die in het hoge gras rondom de picknicktafels in groepjes verspreid liggen. Door het grenen interieur is het net alsof je een Oostenrijkse berghut binnenstapt.
De met stift geschreven menukaarten aan de houten muur zijn een attractie op zich. Gelukkig hoef ik niet te kiezen, want ik kan er geen touw aan vastknopen. Michał trakteert ons op een specialiteit van het huis: naleśniki z jagodami. Het blijkt een opgevouwen pannenkoek te zijn met binnenin een soort slagroomvulling en als topping een flinke laag bosbessen. Welkome brandstof voor het vervolg van de eerste etappe.
4. Kamperen met berguitzicht
Na 26 kilometer zit de eerste fietsrit erop. We verlaten het IJzergebergte en stappen in de auto richting het oosten. Na drie kwartier rijden we Karpacz binnen, een populaire wintersportplaats. Ruim drie kilometer verderop ligt Camp 66. Deze camping met ruime staanplaatsen, overdekte barbecueplaatsen en restaurant werd vorig jaar gekozen tot beste camping van Polen. Vanaf de kampeerplekken heb je een prachtig uitzicht over de plateautoppen van een ander hoger gebergte, de Sudeten.
Deze bergketen ligt op het grensgebied van Polen, Tsjechië en Duitsland. Het hoogste punt van de Sudeten is de Sneeuwkop. Deze 1.603 meter hoge berg pik je er door zijn kale kruin en het weerstation op de top zo uit vanaf de camping. In het restaurant van Camp 66 krijgen we een smaakvol hoofdgerecht voorgeschoteld: hachee met uien, groene pepers, augurken en dumplings.
5. De Poolse Loirestreek
Voor de tweede etappe, van 68 kilometer, stappen we eerst in de auto voor een korte rit van een kwartier richting het noorden. Na het oppikken van een e-mountainbike bij Ebajk in Lomnica hoeven we voor de eerste stop alleen de weg over te steken. Het paleis van Łomnica – waarin een museum is gevestigd – is een van de dertig kastelen in de ‘Vallei van de Paleizen en Tuinen’. Dat je in een gebied van 104 vierkante kilometer zoveel kastelen tegenkomt, alsof je in de Loirestreek bent, is een erfenis van de Pruisen.
In de negentiende eeuw bepaalde de Pruisische rechtbank dat dit gebied een ideale uitvalsbasis zou zijn voor de keizer. En zo kreeg zo’n beetje ieder dorp zijn eigen kasteel. Een paar kilometer verderop komen we erachter dat niet meer alle Pruisische optrekjes bewoond zijn. Aan het einde van een doodlopende weg kijk ik tussen de spijlen uit op het Pałac Bobrów, een kasteelruïne in wording. Vraagprijs? Vier miljoen euro.
De naam verwijst naar het riviertje de Bóbr, die we tijdens deze tweede etappe van 68 kilometer meerdere keren oversteken. Net buiten Kowary stuiten we boven op een beboste helling plots op een Pruisische parel. Het blijkt een sanatorium te zijn. In dit kuuroord kun je tijdelijk verblijven om te herstellen van longziektes. Kowary staat daarom bekend als het Davos van Polen.
6. Afkoelen met mijnwerkersbier
We vervolgen de route noordoostwaarts richting de brouwerij van Miedzianka. Dit dorp stond tot 1972 in het teken van mijnbouw. In dat jaar stopte het Rode Leger met de exploitatie van uraniumerts en dat liet diepe sporen na. Miedzianka is de afgelopen decennia uitgegroeid tot een soort spookdorp. De minibrouwerij van toen is er niet meer, maar daarvoor in de plaats is wel een nieuwe gebouwd.
Rondom het terras van de brouwerij staan tientallen fietsen, waarvan de eigenaren zich tegoed doen aan een koud mijnwerkersbiertje. Op de bierkaart prijken verschillende soorten, van blond tot IPA en met alcoholpercentages van 0,5 tot 6,5. Na zdrowie!
7. Geroosterde karperfilet
Na twee heuvelachtige etappes maken we op dag drie kennis met het vlakke noorden van Neder-Silezië. Na een autorit van tweeënhalf uur komen we aan in Ruda Sułowska, een dorp in de vallei van de rivier de Barycz dat wordt omringd door vijvers. De plassen maken deel uit van de Milicz-vijvers. Dit is een lappendeken van bijna 300 vijvers die volgens de plaatselijke gids 800 jaar geleden door monniken zijn gegraven voor vleesvervanging.
De vijvers vormen namelijk karperkwekerijen. Deze zoetwatervis behoort in Polen tot de traditionele kerstgerechten. Op de menukaart van de restaurajcas kom je nog meer verrassingen tegen uit de Miliczvijvers. Zo kun je bij restaurant Gospoda 8 Ryb in Ruda Sułowska gerechten met steur en meerval bestellen.
Tijdens de latere lunch halverwege de derde etappe kies ik voor geroosterde karperfilet. De karper is voorzien van een gekruid, geolied en krokant jasje. In vergelijking met bijvoorbeeld zalm en makreel heeft deze zoetwatervis wat minder smaak, zeker als ik de olie en kruiden wegdenk. Toch smaakt karperfilet malser dan gedacht.
8. In het spoor van een oud boemeltje
Tijdens de laatste etappe door de Barycz-vallei volgen we voor een groot deel het traject van een oude smalspoorlijn. Een van de voormalige stations van dit traject ligt in het stadje Milicz. Oude wagons herinneren aan de tijd dat hier nog een boemeltreintje stopte. De plek waar toen het station was, is nu ingericht als een park met een speeltuin voor kinderen, een aquarium en fitnesstoestellen. Fietsers kunnen hier bijtanken op een van de bankjes en net als in het IJzergebergte overdekt schuilen.
Kerstballenmuseum
Honderd meter verderop kun je het hele jaar door kerstinkopen doen bij Muzeum Bombki. In deze voormalige kerstdecoratiefabriek stuit je op de meest bizarre kerstballen. Het museum telt maar liefst 6.400 glazen exemplaren, die met de hand zijn beschilderd en niet alleen maar rond zijn. Zo verkoopt het museum varianten in de vorm van een karper.
Als we onze fietstocht vervolgen, valt het me op dat de Milicz-vijvers heel wat vogels aantrekken. Voor reigers valt er dan ook genoeg te vangen in deze karperpoelen. Jammer genoeg kun je vanaf de fiets nauwelijks zien om wat voor watervogels het gaat.
Vogelliefhebbers kunnen daarvoor terecht bij de observatietoren in Grabownica, die bereikbaar is via een smal fietspad door de bossen. Met dertien meter is dit de hoogste uitkijktoren van de Barycz-vallei. Een passende plek om deze fietsreis mee af te sluiten.
Neder-Silezië
Rijd vanuit Utrecht in een horizontale lijn naar het oosten, dan bereik je na 950 kilometer Neder-Silezië. Het is een van de zestien Poolse provincies (ook wel bekend als woiwodschappen) in het uiterste zuidwesten van dit land. Neder Silezië telt zo’n 2,8 miljoen inwoners en is qua oppervlakte bijna half zo groot als Nederland.
Wrocław – dat je uitspreekt als ‘Vrotslof’ – vormt de hoofdstad. Tot 1945 lag deze studentenstad aan de Oder op Duits grondgebied en heette Breslau. De Duitsers hebben deze regio in handen gehad. Neder-Silezië kent een bewogen geschiedenis van verschillende heerschappijen. Zo werd het gebied in de loop der eeuwen overheerst door de Habsburgers en de Pruisen.
Meer campings in Neder-Silezië
Voor wie de natuurlijke schoonheid van Neder-Silezië wil ervaren, bieden de vele campings in de regio een perfecte uitvalsbasis. Of je nu kiest voor een schilderachtige locatie aan een van de visvijvers in het noorden of een panoramisch uitzicht op de Sudeten vanaf Camp 66, er is voor elk wat wils. Een andere aanrader is camping Forteca. Deze familiecamping met Nederlandse eigenaren ligt op een uur rijden van Wroclaw, aan de voet van het Reuzengebergte.
Al met al zijn de campings in Neder-Silezië ideaal voor avonturiers die willen genieten van fietsroutes door uitgestrekte bossen en historische landschappen, en tegelijkertijd willen ontspannen in een rustige, natuurlijke omgeving.