Waar wordt je zowel begroet met Buongiorno en Grüß Got? Waar staan knoedels en spaghetti gebroederlijk naast elkaar op de menukaart? Waar rijzen grillig gevormde en steile rotswanden loodrecht op uit vredige, groene dalen?
Alto Adige
Je vindt het allemaal in de Noord-Italiaanse provincie Zuid-Tirol, of zo je wilt Alto Adige in het Italiaans of Südtirol in het Duits. Het is een streek waar Italië en Oostenrijk elkaar ontmoeten en het beste van de twee landen samenkomen. Dat was echter niet altijd zo…
Met dank aan de bergoorlog
Tirol, het hele gebied ten noorden en ten zuiden van de Brennerpas, behoorde tot 1918 toe aan Oostenrijk. In mei 1915 verklaarde Italië de oorlog aan het Oostenrijks-Hongaarse Rijk. Soldaten trokken aan weerszijden van de Dolomieten – de bergen die de natuurlijke grens vormden – omhoog. Gespecialiseerde bergtroepen met aan de Italiaanse kant de Alpini en de Oostenrijkse kant de Kaiserjäger vochten hoog in de bergen een oorlog uit.
Om soldaten en materieel op een zo veilig mogelijke manier te kunnen verplaatsen, werden er met ijzeren sporten en ladders routes in de bergwanden gemaakt die beveiligd werden met staalkabels. Deze ‘ijzeren wegen’ werden via ferrata genoemd of Klettersteig in het Duits.
Tirol versus Zuid-Tirol
Maar het is moeilijk oorlogvoeren op een berg. Als de een op de andere probeerde te schieten, kon de tegenstander zich net onder een richel verstoppen. Mortieren en andere artillerie waren moeilijk te richten. En de rondvliegende kogels en projectielen veroorzaakten lawines, die met de kou wedijverden in een verwoede poging om iedereen te doden.
Tegen de tijd dat het Dolomietenfront eind 1917 werd verlaten, waren ongeveer 150.000 militairen in de bergen omgekomen. In 1918 capituleerde Oostenrijk en moest Zuid-Tirol worden afgestaan aan Italië.
IJzeren wegen
Na de Eerste Wereldoorlog werden de via ferrata door bergsporters omarmd. In eerste instantie door klimmers en later ook door bergwandelaars die op deze manier op plekken konden komen die normaal gesproken onbereikbaar zijn. Er kwamen steeds meer via ferrata bij en de Dolomieten vormen een waar paradijs voor de klettersteiger.
Via ferrata Pisciadù (ook bekend als via ferrata Tridentina) is, zoals men hier zeggen Der beliebsten Klettersteig der Sella. Niet verwonderlijk als je bedenkt dat de route over een van de mooiste rotswanden van de Dolomieten voert, je vanuit de auto zo de route instapt en er boven aan de route een gezellige berghut op je staat te wachten.
Loodrecht omhoog
Onderaan de instap van de route doen we onze helm op en klimgordel aan. Via een ladder gaat het direct loodrecht omhoog. De twee speciale klettersteigkarabiners klikken we aan de staalkabel naast de ladder. Bij een eventuele val kom je in deze lifeline te hangen.
We winnen snel hoogte en komen boven aan de rotswand terecht. Hier kunnen we ons even losklikken en wandelen via een panoramaweg met uitzicht op de haarspeldbochten van de Gardena-pas (Grödnerjoch) naar het vervolg van de via ferrata. Via de rotsen klimmen we omhoog. Waar natuurlijke grepen en treden spaarzaam zijn, zijn er ijzeren treden en sporten aangebracht die steun geven. Links van ons klettert een grote waterval naar beneden.
Onze rotswand ligt nog in de schaduw, terwijl we uitkijken over een zonovergoten dal. Langzaam maar zeker vervaagt het verkeerslawaai van de autoweg en maakt plaats voor de stilte van de bergen. Slechts onderbroken door het geklik van de aluminium karabiners en het roetsjende geluid ervan over de staalkabels.
Welverdiende apfelstrudel
Bijzonder fotogeniek is het deel waar we over de wand traverseren met op de achtergrond de drieduizenders Lavarella en Conturines van de Fanesregio. Voor wie het wat te luchtig wordt onder zijn of haar voeten, bestaat er op het tweede deel van de route de mogelijkheid om via een pad naar de Pisciadù-hut te wandelen.
Dan mis je echter wel het mooiste stuk. Klimmen tussen hemel en aarde is best spannend, maar dankzij de staalkabels hoef je je geen moment onveilig te voelen. Door de ladders en grepen wordt de klim boven de afgrond een beetje makkelijker.
Een hangbrug tussen twee rotswanden, met daartussen een diepe kloof, is het sluitstuk van de spectaculaire klettersteig. Vanaf hier is het nog maar een klein stukje wandelen naar een welverdiend stuk apfelstrudel op het terras van de Pisciadù-hut.
Is klettersteigen iets voor jou?
Het grootste deel van Zuid-Tirol ligt hoger dan duizend meter en leent zich bij uitstek voor mooie bergwandelingen. Maar stel je bent een ervaren bergwandelaar en je wilt een stapje hogerop, dan is klettersteigen misschien wel wat voor jou. Klettersteigen houdt het midden tussen wandelen en klimmen.
Gezekerd klauteren is misschien wel de beste Nederlandse omschrijving. Via een met staalkabels beveiligde route kom je op plaatsen waar je als bergwandelaar alleen maar van kunt dromen. Je hebt slechts een minimale uitrusting nodig en omdat er routes zijn in verschillende moeilijkheidsgraden is klettersteigen toegankelijk voor iedereen die geen hoogtevrees heeft. Ga bij onervarenheid echter altijd op stap met een berggids.
De mooiste bergen ter wereld
De imposante rotswanden van de Dolomieten rijzen loodrecht op uit het landschap. De geologische geschiedenis van de Dolomieten begint ongeveer 280 miljoen jaar geleden, toen een bergketen aan de rand van een oceanische golf begon te zinken en de huidige Dolomietenregio veranderde in een diep tropisch zeebekken.
Omdat er licht nodig was om te overleven, bouwden de kalkalgen, sponsdieren en micro-organismen hun riffen en atollen steeds hoger. Er ontstonden indrukwekkende formaties. Toen ongeveer 30 miljoen jaar geleden de Europese en Afrikaanse aardplaat botsten en de Alpen zich plooiden, werden de Dolomieten als een platform omhoog gebracht uit de zee. Zo bleven de unieke steenlagen behouden.
Sinds 2009 zijn de Dolomieten Unesco-Werelderfgoed en staan ze dus officieel bekend als mooiste bergen ter wereld. In geografisch opzicht beslaan de Dolomieten het grensgebied van de drie Italiaanse provincies Zuid-Tirol/Südtirol, Trentino en Belluno.
De Dolomieten en het dolomietgesteente zijn genoemd naar de Franse geoloog Déodat de Dolomieu (1750-1801), die het karakteristieke gesteente als eerste heeft beschreven. Daarvoor was de naam Monti pallidi – ‘bleke bergen’ in zwang. Het eigenlijke, door Dolomieu beschreven ‘dolomiet’ is een mineraal dat bestaat uit calcium- en en micro-organismen hun riffen magnesiumcarbonaat.
Camping Sass Dlacia is de perfecte uitvalsbasis om de Dolomieten te verkennen.
Campings in de Dolomieten
Na een actieve dag weer terugkomen bij je caravan of camper op de camping in de schaduw van de Dolomieten: heerlijk! Wat heb je nog meer nodig als je omringd bent door zulke natuurlijke schoonheid? Het is een ongecompliceerde manier om deze regio te ervaren, met de ruige bergtoppen als je achtertuin en de sterrenhemel als je dak. Wanneer ga jij?