Het Frankische wijnland, ook wel Mainfranken genoemd, vind je in Noord-Beieren, langs de rivier de Main, tussen de steden Würzburg en Schweinfurt. Wie door dit gebied reist, valt in de eerste plaats de grote verscheidenheid aan architectuur op. Soms modern, soms ook eeuwenoud.
Je kunt hier natuurlijk heerlijk gaan wandelen, maar het mooist gaat dat reizen met een fiets. Zeker voor de kleinere uitstapjes is dit het ideale vervoermiddel. In vrijwel elk dorp of stadje zijn architectonische pareltjes te bewonderen. Fraaie vakwerkgevels concurreren met prachtige gotische en barokke gebouwen.
Land, wijn en water
De centrale rol in Franken is weggelegd voor de wijncultuur. In deze regio worden vooral de witte druiven voor de Silvaner en Müller-Thurgau wijnen verbouwd. Het resultaat is al van een flinke afstand in de winkels te herkennen aan de karakteristieke bolvormige flessen, die hier Bockstaschen heten.
Wijn staat in Franken niet alleen voor genot en plezier, maar vooral voor de economische basis van de complete regio. Gaat het met de druiven goed, dan is iedereen tevreden. Zo simpel is het. De landschappelijke juwelen van wijnbouwheuvels en oude dorpen vol vakwerkhuizen worden als een snoer aaneengeregen door de rivier die er dwars doorheen slingert: de Main. Land, wijn en water zorgen samen voor een prachtig kunstwerk.
Meer info:
fraenkischesweinland.de
germany.travel
1. Architectonische hoogstandjes
We zien wijngaarden tot aan de horizon met de skyline van Würzburg in de verte, waar we onze architectuur-tour gaan beginnen. De hoofdrol in de stad wordt opgeëist door de Residentie van Würzburg, een schitterend gebouw dat al sinds 1981 op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat.
Het paleis werd gebouwd door Balthasar Neumann, in opdracht van prins-bisschop Franz von Schönborn. Twee namen die je overal in de streek tegenkomt. Würzburg zelf wordt gedomineerd door de Käppele, de grote bedevaartkerk op de Nikolausberg. Daar tegenover ligt de kloeke vesting Marienberg aan de andere zijde van de Main.
Samen met de historische brug over de rivier bepalen deze bouwwerken het aanzicht van Würzburg. De stad aan de grote bocht in de Main is overal bekend, net als de wijndorpen Köhler, Escherndorf en Nordheim daarachter in het binnenland.
Vakwerkstijl en barok
Stroomopwaarts langs de Main, naar het zuiden dus, liggen de dorpen Ochsenfurt, Frickenhausen en Marktbreit aan de volgende bocht in de rivier. We zien er een groot aantal schitterende vakwerkhuizen, maar ook mooie gebouwen in barokstijl. In noordelijke richting bereik je al snel Kitzingen, met naast zijn vakwerkhuizen ook vele fraaie kerken, waaronder de bijzonder bezienswaardige synagoge.
Nog verder noordwaarts komen we in Dettelbach, waar vakwerkcultuur prachtig samengaat met laatgotische bouwwerken. Echt een stop waard. Het belangrijkste toeristische centrum van de regio volgt al een paar kilometer verderop, bij de volgende lus van de Main. Daar ligt de wijnstad Volkach, met voorname herenhuizen, gegroepeerd rond het stadhuis aan het marktplein.
Vooral het Lakenhuis is een bezoek waard. Daar vlakbij op een heuveltop, al van verre zichtbaar en midden in de wijngaarden boven de Main, staat het kleine gotische kerkje van Maria im Weingarten, vooral bekend van de Rozenkransmadonna van Tilman Riemenschneider. Prachtig, en in al zijn intieme schoonheid: indrukwekkend ook. Je hoeft heus niet gelovig te zijn om hier even stil van te worden.
Je hoeft niet gelovig te zijn om hier even stil van te worden
Hand van de meesterbouwer
Iets verder van de rivier verwijderd ligt Prichsenstadt. Onderweg kom je langs Wiesentheid, de huidige zetel van de adellijke familie von Schönborn. Hier is de historische dorpskern dankzij een uitgekiende stedenbouwkundige planning bijzonder goed bewaard gebleven. Tenslotte noemen we het voormalige kasteel van de familie von Schönborn in Gaibach, en de kerk van de Allerheiligste Drie-eenheid.
Ook hier is de hand van meesterbouwer Balthasar Neumann herkenbaar. Je komt ogen tekort met zo’n uitgebreide serie mooie bouwwerken, die diepe indruk maakt. In Werneck wordt die afgerond door nog zo’n prachtig kasteel, ontworpen door dezelfde bouwmeester. De volgende stop is in Schweinfurt. Deze op een na grootste stad op onze rondrit door de Main-driehoek is vooral bekend als industriële locatie, maar ook hier zijn vele bezienswaardige gebouwen. Een aanrader, deze driehoek. En, zoals al vermeld, prima te doen op de fiets.
Tip
In Marktbreit ligt de Malerwinkel net links achter de hoofdpoort verborgen. De oostzijde van die hoofdpoort plus wat smalle vakwerkhuizen lijken bijna aan elkaar geplakt, en kantelen nog net niet het water in. Ze vormen een bijzonder pittoresk architectonisch geheel. sinds de omvangrijke restauratie in 1991 doet het fraaie “Malerwinkelhaus” dienst als museum.
2. Wijn vormt het land en zijn bewoners
Wie geïnteresseerd is in wijn (en dat zijn de meeste bezoekers van deze regio) moet Weinfranken vooral in de nazomer bezoeken. Begin augustus worden de druiventrossen goed zichtbaar tussen het nog groene blad van de wijnstokken. Meestal hebben die trossen een groengele kleur, aangezien de overgrote meerderheid van de Frankische wijn bestaat uit diverse soorten witte wijn.
De druiven-oogst begint in het algemeen rond half september, en vanaf oktober zorgt de verkleuring van de druivenbladeren voor een golf van rode en gouden tinten over de wijngaarden. De huidige snelle klimaatverandering met warme nazomers heeft grote invloed op de oogsttijd. In 2023 waren de druiven begin september al rijp, wat tot flinke logistieke problemen bij de wijnboeren leidde. Ze zijn, zoals bijna overal in Europa, erg afhankelijk van seizoenarbeiders, die vooral in Oost-Europa worden gerekruteerd.
Voor ons als toeristen is ook in andere delen van het jaar een bezoek aan deze regio de moeite waard. Wijn smaakt immers altijd. In Franken worden ongeveer evenveel Müller-Thurgau variëteiten als Silvaner soorten verbouwd. Toch ontleent het Frankische wijngebied zijn identiteit vooral aan de Silvanerdruif. Zoals de Riesling Rheingau, of de Rioja van Tempranillo. Al ruim 350 jaar staat deze streek in het teken van deze wijnen. De eerste struiken van de Silvanerdruif werden hier al in het jaar 1659 geplant.
Terroir
Zoals bij alle wijnen wordt ook de smaak en het karakter van Frankische wijnen bepaald door de zogenaamde ‘terroir’. Wat is dat precies? Deze term vat de interactie samen tussen bodem, klimaat, locatie, geologie, druivensoort en de kunde van de betrokken mensen. De wijnboeren dus. Frankische wijnen (en vooral de Silvaner) kenmerken zich door hun hoge mineraalgehalte en de wat kruidige smaak.
Ze worden in de regel als ‘sec’ verkocht, oftewel ‘droog’. Daarom heeft men het hier vaak over “Frankisch Trocken”, wat zo’n beetje de smaakdefinitie van Frankische wijn is. Wijnen in deze categorie mogen niet meer dan vier gram restsuiker per liter bevatten. Wijnbouw en wijntoerisme zijn belangrijke pijlers van de plaatselijke economie, en dus ook van het inkomen van de bevolking.
Opmerkelijk: op vrijdagmiddag zo rond een uur of vijf verzamelt de jeugd uit Würzburg zich op de oude brug over de Main om de start van het weekend te vieren… met wijn! Het aantal beschikbare glazen op de brug is afgestemd op de capaciteit van de locatie – vol is vol. Bier wordt in deze stad amper gedronken.
Tip
Een bezoek aan een van de “Häckerwirtschaften” is de moeite waard. Het zijn tavernes waar wijnmakers op bepaalde tijden in het voorjaar stevige gerechten bij hun wijn serveren. Het woord verwijst naar de tijd dat de wijnboer zijn akker met zware arbeid moest ploegen en schoffelen, en daarna stevige kost verlangde. Tegenwoordig wordt dat werk met machines gedaan.
3. De Main – ruggengraat van de regio
Recreatieplek, sportarena, vakantiegebied, speeltuin, verkeersader: de Main is het allemaal. Wie bijvoorbeeld een ontspannen ritje over het fietspad langs de rivier maakt, ontdekt allerlei gezellige plekjes voor een picknick of gewoon voor even een pauze. Ook zijn er diverse camperplaatsen en campings die direct aan de Main liggen. Sommige zelfs op zeer romantische plekjes.
Vooral in het beschermde natuurgebied Mainaue in de bekende grote lus van de Main is het heerlijk ontspannen langs de rivier. De Main is ook ideaal voor allerlei sporten in en op het water. Kanovaarders of suppers kunnen hier helemaal losgaan, vooral op de Altmain – het deel van de lus in de rivier dat is afgesloten voor gemotoriseerd verkeer en beroepsvaart. Wie het nog dynamischer wil, kan er een motorboot huren of zelfs waterskiën.
Kamperen aan de oever
Er zijn ook hele rustige plekjes langs de rivier. Ideaal om te vissen. Op sommige plaatsen is die visplek zelfs vlak voor de deur, bijvoorbeeld op camping Katzenkopf. Dat brengt ons bij de kampeermogelijkheden: op het hierboven genoemde riviergedeelte zijn talloze mogelijkheden om met je camper dicht bij of direct aan de oever te overnachten. Vaak ook kun je voor je ‘voordeur’ met het hele gezin lekker spetteren en zwemmen.
De Main nodigt uit om op veel manieren te genieten. Bijvoorbeeld vanaf het water, of in de talrijke restaurants. Een paar meter boven het water, zoals op de oude Mainbrug in Würzburg, of direct op het water, tijdens een nostalgische tocht met een vlot op de Altmain. Een tochtje op een van de excursieschepen kan natuurlijk ook.
Transportroute
Tenslotte wordt de Main van oudsher ook gebruikt als transportroute. Er zijn sluizen voor zowel de pleziervaart als de beroepsvervoerders. Op sommige plaatsen worden mensen en materieel per veerboot over de rivier vervoerd, van voetgangers en fietsers tot auto’s en tractors. De aloude traditie van de Main als transportweg is bewaard gebleven: daarvan getuigen de gerestaureerde oude kranen in Marktbreit.
Tip
De traditie van het vlotvaren is al sinds de Batavieren bekend. Je kunt vanuit Volkach aan boord van een vlot op een rustige manier de stroom van de Altmain volgen. Onderweg passeer je zonder motorgeronk in alle stilte de wijngaarden en het natuur- en vogelreservaat. Culinaire specialiteiten en geselecteerde wijnen completeren de vlotvaart.
Meer info: flosserlebnis.de
De magie van de piramides, maar dan in Duitsland
Piramides – het zijn prachtige wereldwonderen. Voor deze oeroude getuigen van de menselijke cultuur hoef je niet helemaal naar Egypte. Je vindt ze ook dichtbij. In Duitsland bijvoorbeeld. ACSI FreeLife heeft een paar van deze historische wonderen voor je op een rijtje gezet!