De kans is groot dat je met je auto wel eens te maken hebt gehad met aquaplaning. Tijdens een zware regenbui bijvoorbeeld of toen je door een grote plas water reed. Meestal loopt het na een schrikmoment wel goed af, maar het kan ook tot een botsing leiden als je verkeerd reageert. Hoe moet je reageren, hoe kun je aquaplaning vermijden en kan je caravan ook last hebben van aquaplaning?
Tien liter per seconde
Laten we eerst het begrip aquaplaning ontleden. Aquaplaning ontstaat als er op het wegdek een zodanige laag water is dat de banden van de rijdende auto het water niet meer kunnen afvoeren. Dat afvoeren gebeurt naar achteren Aquaplaning en naar de zijkant via de profielgroeven.
Bij een snelheid van 120 kilometer per uur en 2 millimeter water op de weg, moet de band 10 liter water per seconde verwerken. Nieuwe banden hebben een 8 tot 9 millimeter diep profiel, maar bij gebruikte banden mag dat volgens de wet afslijten tot 1,6 millimeter profieldiepte. Het mag duidelijk zijn dat de capaciteit om water af te voeren vermindert met het afnemen van de profieldiepte.
Lukt het niet om het water af te voeren, dan gaan de banden drijven op het water. Over het algemeen gebeurt dat in eerste instantie bij de voorwielen. De achterwielen volgen vrijwel altijd exact het spoor van de voorwielen, die het meeste water al hebben afgevoerd. Bij een voorwielaangedreven auto zul je vaak merken dat het toerental van de motor oploopt bij aquaplaning, omdat de wielen geen grip meer hebben.
De auto is dan onbestuurbaar en het is ten zeerste af te raden om te proberen te sturen. Want als je het stuur een kwartslag draait en je banden krijgen ineens weer grip, dan ga je ineens links- of rechtsaf met nare gevolgen. De enige juiste reactie met een voorwielaangedreven auto is het gas loslaten tot de wielen weer grip krijgen. Pas dan kun je weer sturen.
In het spoor van de voorwielen
Bij een achterwielaangedreven auto of een vierwielaandrijver zul je minder snel merken dat er aquaplaning optreedt, omdat de achterwielen in het spoor van de voorwielen rijden, die het water deels al hebben afgevoerd. Je zult wel aan het stuur kunnen merken dat er geen contact meer is met de weg, maar ook hier is draaien aan het stuur uit den boze. Het is beter om te remmen voordat je aan het stuur draait. De remmen hebben voor weliswaar nog geen grip vanwege de aquaplaning, maar zodra ze wel grip krijgen, ben je als eerste verlost van de aquaplaning.
En dan kun je ook weer sturen. Sommige auto’s hebben achter bredere banden dan voor, en brede banden hebben over het algemeen sneller last van aquaplaning dan smallere exemplaren. In dat geval bestaat dus de kans dat de achterwielen ook hun grip verliezen, vooral als je van richting probeert te veranderen. Sommige fabrikanten van sportwagens proberen aquaplaning te detecteren met sensoren of microfoons en de bestuurder zo te waarschuwen. Maar over het algemeen is het natuurlijk verstandig om tijdens zware regenval je snelheid aan te passen.
Minder kans op aquaplaning caravan
Een caravan zal van nature minder last hebben van aquaplaning vanwege de hogere wielbelasting. Bij een middenklasse-caravan die beladen 1.500 kilogram weegt, drukt er (de disselbelasting even buiten beschouwing gelaten) 750 kilogram op elk wiel. Bij een beladen trekauto van 2.000 kilogram is dat maar 500 kilogram per wiel. En meer gewicht betekent minder kans op aquaplaning. Maar de meeste caravans zijn wel breder dan een auto, waardoor de wielen niet het minder natte spoor van de wielen van de auto volgen.
De caravanbanden die op een brede caravan zijn gemonteerd, moeten minstens zoveel water opzij verwerken als het trekkende voertuig zelf. De test werd uitgevoerd met caravanbanden in nieuwe en versleten staat. Sterker nog: het water dat door de banden van de trekauto wordt afgevoerd naar de zijkant, kan deels terechtkomen voor de wielen van de caravan, waardoor die banden nog meer water moeten afvoeren.
Gelukkig zijn de snelheden van een trekauto met caravan over het algemeen vrij laag, waardoor de kans op aquaplaning een stuk kleiner is. Dat is althans de theorie, maar we hebben dat in de praktijk natuurlijk getest.
Testaanhanger
Dat testen is echter verre van eenvoudig, want daarvoor moeten de wielen door een speciaal aquaplaningstraject rijden met een laagje water van 8 millimeter en dan moeten ze licht afgeremd worden. Dat kan met een caravan achter de auto echter helemaal niet en daarom hebben we de test uitgevoerd in samenwerking met bandenmerk Goodyear, dat beschikt over een speciale testaanhanger.
Daarvan kan de spoorbreedte worden versteld om caravans van verschillende breedte te simuleren en de wielen kunnen afgeremd worden. Bovendien kan het wieltoerental worden gemeten om vast te stellen of een wiel grip heeft verloren, omdat het langzamer draait dan de wielen van het trekkende voertuig.
De testaanhanger wordt meerdere keren met steeds hogere snelheden door het 25 meter lange aquaplaningstraject gereden. Aanvankelijk met een spoorbreedte die identiek is aan die van de trekauto en met fabrieksnieuwe banden. Tot een snelheid van 105 kilometer per uur gebeurt er niets. Geen aquaplaning dus, en dat is evenmin het geval als we de testaanhanger voorzien van banden die bijna tot aan de wettelijke limiet zijn versleten.
Grotere spoorbreedte
We herhalen de test nadat we de spoorbreedte van de testaanhanger hebben vergroot naar 2 meter, wat overeenkomt met die van de meeste caravans. De eerste proeven doen we weer met nieuwe banden. Bij 85 kilometer per uur hebben de banden nog goed contact met de weg, maar bij een snelheid van 105 kilometer per uur verliezen de banden van de 1.600 kilogram zware testaanhanger het contact en is er sprake van aquaplaning.
Daardoor zou je in een bocht of bij het wisselen van rijstrook in de problemen kunnen komen door een slingerende caravan. Vooral, zo toont een laatste test aan, als de banden al bijna versleten zijn. Caravans waarvan de wielen buiten de spoorbreedte van de auto uitsteken, blijken dus gevoeliger voor aquaplaning dan smalle caravans waarvan de wielen het spoor volgen van de trekauto.
Dat versterkt het idee dat het water dat de wielen van de trekauto naar opzij afvoeren, het gevaar voor aquaplaning van een brede caravan vergroot.
Let extra op je snelheid
In elk geval kunnen we concluderen dat aquaplaning pas een gevaar vormt bij hogere snelheden. Bijvoorbeeld bij caravans die in Duitsland toegelaten zijn tot 100 kilometer per uur of in landen als Frankrijk en België, waar je met een combinatie zelfs nog sneller mag rijden dan 100 kilometer per uur.
Bij hevige regenval is het overigens ook zonder caravan verstandig om je snelheid aan te passen. Tot slot de vraag hoe je merkt dat je caravan aan het aquaplanen is. Als je rechtuit rijdt, is het zelfs voor een ervaren automobilist moeilijk om vast te stellen dat de caravan last heeft van aquaplaning en van gevaar is ook niet echt sprake. Maar als het gebeurt in een langgerekte bocht, zou de caravan meteen uitbreken, gaan slingeren en mogelijk zelfs kantelen.
Maar dan moeten vele ongunstige factoren wel samenkomen. Meestal zal de trekauto als eerste last krijgen van aquaplaning. Wie dan op de eerder beschreven manier reageert, heeft meteen de hele combinatie weer onder controle. En verder adviseren we om bij zware regenval altijd de snelheid aan te passen en afstand te houden. Zo kom je ook tijdens een flinke wolkbreuk veilig op je bestemming aan.